تکنیک های ارزیابی ریسک در طرح های توجیهی

تکنیک های ارزیابی ریسک در طرح های توجیهی

سامانه طرح یاب  با توجه به ضرورت بررسی های  بازار ،فنی ،مالی و اقتصادی در مطالعات طرح توجیهی تصمیم دارد  برای آگاهی رسانی سرفصل ابزارها و تکنیک های را  که می تواند  مورد استفاده کارشناسان در ارزیابی ریسک اجرای پروژه مورد استفاده قرار گیرد  ارایه می نماید. بررسی نقش و تاثیر   فرصت ها و تهدیدها محیط خارجی در موفقیت وشکست  طرح های اقتصادی  اهمیت بسزایی دارد به همین دلیل یکی از بخش های اساس  در فرآیند تهیه و  اجزای مطالعات امکان سنجی ممکن با توجه به ماهیت پروژه یا صنعت مورد نظر، ارزیابی ریسک ومیزان تاثیر آن منابع و مصارف و سرنوشت طرح است

مدل ها و ابزارهای متعددی وجود دارد که می تواند برای ارزیابی ریسک در مطالعه امکان سنجی پروژه های صنعتی مورد استفاده قرار گیرد. برخی از موارد پرکاربرد عبارتند از:

1-ماتریس ارزیابی ریسک

این ابزار به ارزیابی و اولویت بندی و دسته بندی  ریسک ها بر اساس میزان و  احتمال وقوع  و تاثیر آنها بر اجرای طرح  کمک شایانی  می کند. در این مدل گام اصلی شناسای مخاطرات و ریسک هایی که می تواند طرح و پروژه با آنها مواجه شود در مرحله بعد لازم است این مخاطرات در قالب جدول ماتریسی و نمودار براساس میزان تاثیر و احتمال وقوع آنها دسته بندی نمود تا تصویر واضحی از خطراتی داشته باشیم که می تواند در جریان طراحی ، احداث و بهره برداری بر کل و بخش های مختلف پروژه تاثیر بگذارد .این مدل ماتریسی  با تعداد سطر و ستون های متفاوت براساس دسته بندی و وزن  شاخص های تاثیر و احتمال وقوع بکار می رود. درتهیه  طرح های توجیهی فنی ، مالی و اقتصادی برای تعیین سطح اهمیت مخاطرات در پروژهای  بزرگ و کوچک  ضرورت دارد ارزیابی ریسک را داشته باشد.

2-ارزیابی ریسک با. مدل مونت کارلو:

این تکنیک آماری برای شبیه سازی سناریوهای مختلف و ارزیابی احتمال نتایج  مختلف در ارزیابی ریسک های  پروژه های اقتصادی قابل   استفاده می باشد در این روش با  کمی سازی عدم قطعیت ها و ریسک های مرتبط با احتمال وقوع آنها در   پروژه  به تحلیل و ارزیابی مطالعات امکانسنجی کمک می کند. طورکلی روش مونت کارلو(یا شبیه سازی مونت کارلو) به الگوریتمی محاسباتی و  تکنیکی ریاضی  است که از طریق نمونه سازی آماری و احتمال وعدم قطعیت  وقوع تصادفی رویدادها  برای محاسبه و پیش بینی و نمایش  نتایج استفاده  می‌کند و امکان برآورد تقریبی را برای مسائل کمی فراهم می نماید. در این مدل با توزیع احتمال وقوع ریسک های فرا روی پروژه اقتصادی   امکان شبیه سازی توزیع احتمال  نتایج را نیز فراهم می سازد چرا که عدم وجود قطعیت در ورودی های موثر بر سرنوشت و امکاسنجی ریسک های فرا روی یک بنگاه عدم قطعیت در خروجی های نیز به همراه دارد شبیه سازی و کمی نمودن داده ها و تحلیل نتایج براساس آمار و احتمال تصویر مناسبی از چگونگی مواجه با ریسک های درگیر با پروژه براساس مدل مونت کارلو فراهم می سازد .

3- درخت تصمیم:

درخت های تصمیم مدلی برای ارزیابی گزینه های مختلف تصمیم گیری وبا امکان نمایش های گرافیکی نتایج بالقوه می باشد . از آن می توان  برای ارزیابی ریسک ها و  راهکارهای  جایگزین  برای  کاهش اثر مخاطرات پروژه استفاده کرد. در فرایند  مدیریت پروژه بسیاری از  طرحهای اقتصادی تکنیک تجزیه و تحلیلی  درخت تصمیم  در شرایط بکار می رود  که بدلیل وجود  متغیرها ی ، مبهم، ناشناخته یا شناخته  تصمیم گیری دشوار است و لازم است   تصمیم گیری در  شرایط  عدم قطعیت و مبهم بودن پیامدهای آن صورت گیرد  دشواری خاص اتخاذ این تصمیمات به این دلیل  است که ریسک نتایج انتخابی از میان گزینه های موجود ممکن است تبعات بسیار نامطلوبی را برای اجرای پروژه داشته باشد در نتیجه این مدل تحلیلی به کشف و انتخاب تصمیم مطلوب در سازمان کمک می نماید ارزشمند ترین تصمیم براساس مقادیر کمی نتایج ممکن ضریدر احتمال وقوع آن بدست می آیدو مدیران سازمان میتوانند گزینه ها دارای بدترین و بهترین ارزش انتظاری ریسک گریز از مخاطرات را مورد بررسی قرار دهند .

4- تجزیه و تحلیل حساسیت:

در این مدل برای ارزیابی ریسک با تغییر یک یا چند متغیر کلیدی در مطالعات امکان سنجی تاثیر آن را بر سایر پارامترهای اقتصادی برای درک تأثیر تغییرات  بر قابلیت مالی پروژه بدست می آورند .این مدل به  شناسایی حساس ترین عواملی که ممکن است ریسک های بیشتری  در مقابل   موفقیت پروژه ایجاد کنند کمک می کند.  لذا ارزیابی میزان حساسیت نتایج خروجی با توجه به  مفروضات و تغییر و رودی‌های  موثر همانند تاثیر تغییرات هزینه و یا فروش بنگاه بر نرخ بازده داخلی یا ارزش افزوده در شناسایی میزان  تاثیر شاخص های مالی  اجرای طرح بسیار اهمیت دارد.

5- تحلیل هزینه و فایده:

این مدل هزینه ها و منافع یک پروژه را در امکان سنجی مالی و اقتصادی آن مقایسه می کند. این مدل به ارزیابی ریسک‌ها و منافع  بالقوه مرتبط با اجرای  پروژه  با کمی کردن پیامدهای مالی و مقایسه کمی  شاخص های اقتصادی بدست  آمده    می پردازد  و توجه به  نرخ بازده داخلی ، دور برگشت سرمایه وصورتهای مالی ریسک اجرای  پروژه را بلحاظ سود آوری بررسی می نماید .

6- تجزیه و تحلیل SWOT :

از این مدل در پروژه های اقتصادی نه تنها برای ارزیابی نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدها استفاده می شود بلکه از آن برای شناسایی و ارزیابی ریسک های مرتبط با پروژه یا صنعت مورد مطالعه استفاده شود برای مثال بررسی بررسی وضعیت رقبا و ریسک ورود به بازار رقابتی که درآن بنگاه  امکان کسب سهم مناسبی از بازار را نداشته باشد بسیار مخاطره آمیز است لذا بررسی ریسک عوامل خارجی و داخلی (  تهدیدها و یا نقاط ضعف ) پروژه براساس جدول سوات یکی از روشهای موثر در ارزیابی ریسک  در طرح های توجیهی می باشد .

7-  استفاده از نظر کارشناسان با تکنیک دلفی:

برای ارزیابی و تحلیل ریسک در زمانی که داده ها یا عدم قطعیت محدودی مواجه است از روش دلفی برای جمعبندی و اجماع  دیدگاه از نظرات گروهی از متخصصان با  استفاده از توزیع پرسشنامه‌ه ، جمع‌آوری و خلاصه سازی  بمنظور  ساده سازی ریسک های پیچیده  می توان  استفاده کرد. لازم است  توضیح داده شود استفاده از هر کدام  این مدل ها و ابزارها می توانند به صورت جداگانه یا ترکیبی برای ارزیابی ریسک در مطالعات امکان سنجی پروژه های صنعتی مورد استفاده قرار گیرند. انتخاب مدل یا ابزار بستگی به الزامات خاص، ماهیت پروژه، داده های موجود و تخصص تیم انجام مطالعات  امکان سنجی دارد.

مطالعه بیشتر